ライプツィヒ・バッハ音楽祭2011 (5)「トーマス教会に響く晩課 I 」



 6月18日、トーマス教会には「聖霊降臨を祝う晩課」が響き渡りました。こう書くと、鋭い読者の方はいくつかの問題点にすぐにお気づきになることでしょう。まず、今年の聖霊降臨祭は12日だから日程がズレている。つぎに、トーマス教会はルター派の教会なので、ザクセンのハインリヒ公が宗教改革を受け入れた1539年以降、晩課を含む聖務日課は行われていないはず。
 第1の疑問には、この公演があくまでも晩課の再構成を目的としたコンサートであることを示して答えとしましょう。第2の疑問にはにわかに答えられないのですが、確かにこの教会では、18日のような整った聖務日課が行われたことは長いことなかったはずです。だからこそ意義がある公演になりました。翌日の《ミサ曲ロ短調》と合わせ、聖務日課とミサ、すなわち西方教会典礼の2つの柱がともにしっかりと打ち立てられたのです。それもルター派の牙城、ライプツィヒ・トーマス教会において。バッハは《ミサ曲ロ短調》に教会統一(エキュメニズム)の思いを込めたとされていますが、この晩課とミサの組み合わせは、その情熱に適ったものだと言えましょう。
 この日の晩課と翌日のミサ、両者の音楽的連関も無視できません。コンサートとしてはむしろそれが主眼のはず。それを理解するために今回は、その長大なプログラムをひとまず挙げてみることにいたしましょう。ですので演奏の様子はまた次回。
 さて当夜のプログラムは、1620年6月24日、ヴェネツィア・聖マルコ大聖堂で行われた晩課の再現を試みたもの。晩課とは聖務日課の一部で、日没後に持たれる祈りの時間。聖務日課はミサと並ぶ西方教会典礼で、日々行われます。1620年の聖マルコ大聖堂と言えば、モンテヴェルディが楽長を務め、華々しく活躍していた頃。その晩課を再構成しようと言うのですから、大変意欲的な取り組みです。


写真:ライプツィヒ・トーマス教会


<凡例>緑字典礼文のうちグレゴリオ聖歌のもの橙字典礼文(グロリア・パトリ, アレルヤ, 詩篇, 賛歌, マニフィカト)黒字典礼とは直接関係のない楽曲


Vox Hvmana / Schola Antiqua / Venice Baroque Orchestra
Andre Marcon

………………
“Deus in adiutorium” – Invitatorium
C. Monteverdi “Domine ad adiuvandum” (Vespro della Beata Vergine, SV206) – Responsorium “Gloria Patri” & “Alleluia” (6 voci)


“Cum complerentur dies” - Antiphona
G. Gabrieli “Intonatione del primo tono” (Organ)
C. Monteverdi “Dixit Dominus” SV264 – Psalm 110 (8 voci)
T. Merula “Gaudeamus omnes” (Sop., Zink & B.c.)


“Spiritus Domini” - Antiphona
G. Gabrieli “Intonatione dell'undecimo tono” (Organ)
C. Monteverdi “Confitebor tibi Domine” SV267 – Psalm 111 (5 voci)
G. Usper “Sonata à 4”


“Repleti sunt omnes” - Antiphona
G. Gabrieli “Intonatione del quinto tono” (Organ)
C. Monteverdi “Beatus vir” SV268 – Psalm 112 (6 voci)
A. Grandi “O intemerata” (Sop. & B.c.)


“Fontes et omnia” - Antiphona
G. Gabrieli “Intonatione del secondo tono” (Organ)
C. Monteverdi “Laudate pueri Dominum” SV271 – Psalm 113 (5 voci)
C. Monteverdi “Venite sitientes ad aquas” SV335 (2 Sop. & B.c.)


"Loquebantur variis linguis" - Antiphona
G. Gabrieli “Intonatione dell'ottavo tono” (Organ)
C. Monteverdi “Laudate Dominum omnes gentes” SV272 – Psalm 117 (5 voci)
G. Gabrieli “Canzon primi toni” (8 voci instru. & B.c.)


“Cum complerentur” - Capiturm
C. Monteverdi “Veni Creator Spiritus” (“Deus tuorum militum” SV280) – Hymnus (3 voci)
“Loquebantur variis linguis” - Versiculum


“Hodie completi sunt” - Antiphona

G. Gabrieli “Intonatione del decimo tono” (Organ)
C. Monteverdi “Magnificat” SV281 (8 voci)


“Oremus ad Dominum” - Oration
“Benedicamus Domino” - Responsorium


Regina coeli” - Antiphona


G. Gabrieli “Intonatione del decimo tono” (Organ)
C. Monteverdi “Cantate Domino canticum novum” SV293 – Psalm 98 (6 voci)